Onze hersenen bewaren momenten die onbelangrijk lijken en wissen tegelijkertijd andere momenten die we onvergetelijk vonden. Waarom gebeurt dit? Welke verborgen regels bepalen welke herinneringen blijven en welke verdwijnen? Een neurowetenschapper heeft de geheimen achter dit proces onthuld en hoe we ons geheugen kunnen optimaliseren.
Elke dag worden we blootgesteld aan duizenden prikkels: gesprekken, beelden, geuren, emoties… Maar aan het einde van de dag herinneren we ons slechts fragmenten van wat we hebben meegemaakt. Onze hersenen bewaren niet alles, maar kiezen wat de moeite waard is om te onthouden en wat ze kunnen weggooien.
Volgens de bekende neurowetenschapper Dr. Rachel Barr is deze selectie niet willekeurig. De hersenen zijn ontworpen om prioriteit te geven aan informatie die ons helpt te overleven, ons aan te passen en efficiënte beslissingen te nemen.
“Het geheugen is geen compleet verslag van ons leven, maar een systeem dat is geoptimaliseerd om ons te helpen navigeren in de wereld,” legt ze uit.
De vier factoren die herinneringen bepalen
De hersenen volgen vier belangrijke principes om te beslissen welke herinneringen worden bewaard en welke worden weggegooid:
🔹 Nieuwigheid → Unieke of verrassende ervaringen worden gemakkelijker onthouden. Onze hersenen besteden speciale aandacht aan het onbekende, omdat, vanuit evolutionair oogpunt, het ontdekken van iets nieuws een kans kan betekenen… of gevaar.
Emotie → Emotioneel geladen ervaringen, positief of negatief, blijven ons sterker bij. Een eerste kus, een groot verlies of een moment van euforie kan een herinnering voor het leven zijn.
Herhaling → Als iets voortdurend wordt herhaald, nemen de hersenen aan dat het belangrijk is. Daarom leren we liedjes door ze vaak te horen of onthouden we wachtwoorden die we vaak gebruiken.
Associatie → Herinneringen staan niet op zichzelf; de hersenen verbinden ze met eerdere kennis. Hoe meer verbanden een herinnering heeft met informatie die al is opgeslagen, hoe gemakkelijker deze in de toekomst toegankelijk is.
Kunnen we onze hersenen trainen om beter te onthouden?
Hoewel de hersenen automatisch beslissen wat ze onthouden, zijn er manieren om het geheugen te optimaliseren en informatie beter te onthouden:
🧠 Door actieve aandacht te besteden → Door afleiding te vermijden bij het verwerken van nieuwe informatie, kunnen de hersenen deze dieper opslaan.
🔄 Strategische herhaling → Informatie regelmatig herhalen versterkt de duurzaamheid ervan in het langetermijngeheugen.
🔗 Associaties maken → Door een nieuw stuk informatie te relateren aan iets dat we al kennen, wordt de herinnering toegankelijker.
💡 Emoties beheersen → Omdat emoties het geheugen intensiveren, helpt het associëren van belangrijke momenten met positieve ervaringen om ze duidelijker te herinneren.
Het mysterie van het geheugen blijft onopgelost
Ondanks de vooruitgang in de neurowetenschappen blijft het geheugen een puzzel vol onduidelijkheden.
Waarom komen sommige herinneringen jaren later plotseling terug, kunnen we “gewiste” herinneringen terughalen uit de hersenen en hoe beïnvloeden dromen de consolidatie van herinneringen?
Terwijl de wetenschap deze mysteries blijft onderzoeken, weten we dat de hersenen een intelligente archivaris zijn die zorgvuldig kiest wat we moeten onthouden en wat we kunnen vergeten.
