De vondst lost het raadsel op en is een cruciale stap om de radioastronomie te beschermen tegen elektromagnetische vervuiling.
Het grootste nieuws tot nu toe dit jaar in de kosmos heeft een naam en een achternaam: 2024 YR4, de asteroïde waarvan de kans op een inslag op aarde alleen maar toeneemt. Maar duizenden kilometers van onze planeet vandaan blijven zich fascinerende gebeurtenissen ontvouwen. Zonder al te ver weg te gaan, hebben röntgentelescopen zojuist een superstructuur onthuld die meer dan een miljard lichtjaar oud is. Er is meer, want al vijf jaar lang zoeken astronomen naar een antwoord op een televisiesignaal uit de ruimte. Het raadsel is zojuist opgelost.
Het mysterie van de signalen. Vijf jaar lang stuitten astronomen die gegevens analyseerden van de Murchison Widefield Array radiotelescoop in West-Australië op een onverwacht raadsel: een televisiesignaal uit de ruimte. Omdat de telescoop zich in een radiostiltegebied bevindt dat is aangewezen om menselijke inmenging in de radioastronomie te voorkomen, was de ontdekking van zo’n signaal bijzonder raadselachtig voor de gemeenschap.
Nog vreemder was het feit dat het signaal langs de hemel leek te bewegen, wat leidde tot allerlei speculaties over mogelijke reflecties van onze eigen uitzendingen en natuurlijk theorieën over buitenaardse activiteit.
De ontdekking: vliegtuigen. Blijkbaar kwam het keerpunt toen Jonathan Pober, natuurkundige aan de Brown University en leider van het onderzoeksteam in de VS, een openbaring had: “We zeiden tegen onszelf: ‘Ik wed dat het signaal wordt weerkaatst door een vliegtuig’”. Hoewel deze hypothese al eerder naar voren was gebracht, had nog niemand deze met zekerheid bevestigd.
Om het te testen gebruikte het team geavanceerde signaalverwerkingstechnieken, zoals nabije veldcorrecties en bundelvorming, om zich beter te kunnen richten op nabije storingsbronnen. Wat gebeurde er? De analyse onthulde dat het gereflecteerde signaal overeenkwam met de frequentieband van Channel 7, een Australisch digitaal televisiestation.
Misschien nog belangrijker, berekeningen van de hoogte en snelheid van het reflecterende object gaven aan dat het een vliegtuig in volle kruisvlucht was, vliegend op een hoogte van 11,7 kilometer met een snelheid van 792 km/u, wat overeenkomt met de gebruikelijke kenmerken van een commerciële vlucht.
Een probleem voor de astronomie. Zoals ze in hun onlangs gepubliceerde studie hebben aangegeven, vormt dit soort interferentie een ernstig probleem voor astronomen, omdat het gegevens vervuilt en grote hoeveelheden waardevolle informatie kan doen verdwijnen. Volgens Jade Chucharme van Brown University “is het alsof je probeert te luisteren naar een vriend die aan de andere kant van de tafel fluistert terwijl een kind in je oor schreeuwt.
Dus elke keer dat een televisiesignaal weerkaatst op een vliegtuig, wordt het over de kosmische golven heen gelegd die astronomen proberen te analyseren. En dat niet alleen. Zoals ze benadrukken, is de ontdekking van het team essentieel voor de ontwikkeling van methoden om interferentie te verwijderen, waardoor deze reflecties kunnen worden weggefilterd zonder dat er belangrijke astronomische informatie verloren gaat. Het probleem is echter niet beperkt tot vliegtuigen: satellieten in een baan om de aarde vormen een nog grotere bedreiging.
Zijn we op aarde te lawaaierig voor astronomie? Dat is de grote vraag die uit de vondst glipt. Het aantal satellieten in een baan om de aarde blijft groeien, wat het probleem van radio-interferentie verergert. Hoewel wetenschappers hun technieken om gegevens te filteren verbeteren, beginnen sommigen zich af te vragen of de planeet Aarde zelf nog wel een geschikte plek is voor radioastronomie. Volgens Pober, “als we op aarde geen rustige hemel kunnen vinden, is de aarde misschien niet langer de plek om te zijn”.
Hoe het ook zij, sommige astronomen overwegen de mogelijkheid om radioastronomie naar de ruimte te verplaatsen, met projecten om telescopen aan de andere kant van de maan te plaatsen, waar de interferentie van de aarde minimaal zou zijn. In die zin lost de ontdekking van Pober en zijn team niet alleen een vijf jaar oud mysterie op, maar is het ook een cruciale stap voor het behoud van radioastronomie in een tijdperk waarin elektromagnetische vervuiling een groeiend probleem is. Met de voortschrijdende technologie zou de strijd tussen verkenning van de kosmos en door mensen gegenereerde signalen de toekomst van de sterrenkunde kunnen bepalen.
