Afgelopen week werd Libanon (en de rest van de wereld) opgeschrikt door een heftige explosie in de haven van de hoofdstad Beiroet. De oorzaak van de explosie was de 3.000 ton ammoniumnitraat die werd opgeslagen in een magazijn in de haven. Wat is ammoniumnitraat, waarom kan het exploderen en wat gebeurt er als het explodeert?

Ammoniumnitraat wordt voornamelijk gebruikt als kunstmeststof – dit is goed voor ongeveer 78% van het gebruik (in volume) wereldwijd. Het is een bron van stikstof, belangrijk voor de groei van planten.

Het wordt ook gebruikt in sommige explosieve mengsels die worden gebruikt voor mijnbouw en steengroeven. Gemengd met benzine of kerosine staat het bekend als ANFO (Ammonium Nitrate & Fuel Oil), dat goed is voor ongeveer 80% van de 2,7 miljard kilogram explosieven die elk jaar in Noord-Amerika worden gebruikt. In deze explosieve mengsels werkt het als een oxidatiemiddel en helpt het andere materialen te verbranden.

In zijn pure vorm is ammoniumnitraat meestal niet explosief – het is zelfs veilig te hanteren. Als het echter is verontreinigd met onzuiverheden, neemt het risico op ontploffing toe. Verhitting vormt ook een gevaar: ammoniumnitraat ontleedt rond 230˚C en kan exploderen bij verhitting tot 260–300˚C als het wordt ingesloten.

De kracht van de ammoniumnitraatexplosie wordt geleverd door de snelle vorming van gas als het afbreekt. De primaire reactie bij het afbreken produceert stikstof, waterdamp en zuurstof.

Deze reactie is echter niet de enige die plaatsvindt. Je hebt je misschien afgevraagd waardoor de rookpluim die na de explosie in Beiroet te zien was, een oranjerode kleur kreeg. Dit komt door andere reacties waarbij stikstofdioxide wordt gegenereerd. Het is niet het enige bijproduct: ammoniak en lachgas (distikstofmonoxide) behoren tot de andere.

(Bron afbeelding: Compound Interest)