Categorie: Menselijk lichaam

Wereldwijd grijpt het nieuwe coronavirus, Covid-19, in rap tempo om zich heen. Inmiddels is de ziekte bij meer dan 82.000 mensen geconstateerd en zijn ruim 2800 patiënten overleden. Wat is er tot nu toe bekend over het virus? Het Parool zocht het uit en geeft antwoord op 11 vragen…

1. Welke maatregelen zijn er in Nederland genomen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan?

Er zijn in Nederland al tientallen mensen getest op het virus, maar de uitslag daarvan was negatief. Wel houden betrokken instanties er rekening mee dat de ziekte ernstig en besmettelijk is. Zo kan er bij besmettingen snel en kordaat opgetreden worden. Het RIVM heeft een team bij elkaar geroepen met daarin wetenschappers en gespecialiseerde artsen die veel kennis hebben over de bestrijding van infectieziekten. Dit team brengt advies uit aan de overheid hoe het nieuwe coronavirus bestreden moet worden in Nederland.

Als iemand met ziekteverschijnselen zich bij een huisarts meldt en de arts denkt dat de patiënt mogelijk het coronavirus heeft, bijvoorbeeld omdat iemand in één van de brandhaarden in Italië is geweest, dan heeft die arts een meldplicht bij de GGD. De arts vraagt dan een test aan, die tegelijk wordt uitgevoerd door het RIVM en het Erasmus MC.

Ondertussen wordt de verdachte patiënt in quarantaine gehouden. Dat kan in de thuisomgeving of op een aparte locatie, afhankelijk van de leefsituatie, de persoon en de ernst van de klachten. Tijdens het verblijf van de patiënt in isolatie doet de GGD zogenoemd contactonderzoek. Alle mensen met wie de patiënt tijdens de besmettelijke periode contact heeft gehad, moeten gedurende de incubatietijd hun gezondheid in de gaten houden.

Vooralsnog zijn in Nederland nog geen zichtbare maatregelen genomen. Zo worden reizigers op Schiphol (nog) niet gecontroleerd op koorts. Mochten er in Nederland mensen getraceerd worden met het coronavirus, dan zullen de eerste maatregelen erop gericht zijn om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Alle Nederlandse ziekenhuizen zijn erop uitgerust om de juist behandeling uit te voeren.

Wel breidt gezondheidsinstituut Nivel in samenwerking met het RIVM de griepsurveillance uit en test het afgenomen monsters van Nederlandse grieppatiënten ook op het coronavirus. Volgens de Amsterdamse huisarts Peter Vonk vragen huisartsen al enkele weken aan grieppatiënten of ze in China zijn geweest of in contact zijn geweest met mensen van wie bewezen is dat die het coronavirus hebben. “Als een patiënt zelf vermoedt dat die het coronavirus heeft moet hij telefonisch contact opnemen met zijn huisarts en niet naar de praktijk komen. De huisarts gaat dan met de GGD naar een patiënt. Hij komt dan gemaskerd en met een schort aan om mogelijke verspreiding te voorkomen.”

In oktober vorig jaar werd de Global Health Security Index uitgebracht en deze evalueerde niveaus van wereldwijde gezondheidsbeveiliging in 195 landen. Het analyseerde specifiek de voorbereidingsniveaus door zich te concentreren op de vraag of landen over de juiste instrumenten beschikken om ernstige uitbraken van ziekten aan te pakken. Landen werden gescoord op een schaal van 0 tot 100, waarbij 100 het hoogste niveau van paraatheid is.

De Verenigde Staten werden genoemd als het land met de sterkste maatregelen en het kwam op de eerste plaats met 83,5 van de 100. Het Verenigd Koninkrijk werd tweede met 77,9, gevolgd door Nederland met 75,6. China, dat in reactie op de uitbraak een reeks lockdowns heeft geïnitieerd, komt op de 51e plaats met een score van 48,2. Onderstaande kaart toont niveaus van voorbereiding over de hele wereld.

2. Waar is het nieuwe virus tot nu toe opgedoken?

Veruit de meeste besmettingen zijn waargenomen in het risicogebied, in en rond de Chinese stad Wuhan. Maar inmiddels duikt het virus wereldwijd op verschillende plekken op – ook in Europa. In Nederland gingen alle alarmbellen af toen bleek dat een besmette Duitser in Limburg was geweest. Het RIVM en de lokale GGD concludeerden echter dat de man nog niet ziek was toen hij in Nederland verbleef.

In Noord-Italië verspreidt het virus zich in rap tempo. Waar er vrijdag nog maar drie mensen ziek waren, stond de teller maandagochtend al op 170 en inmiddels is dat aantal verder opgelopen naar meer dan 500. Veertien mensen zijn overleden. De regio’s Lombardije en Veneto zijn nu tot nu het hardst getroffen, maar het virus is ook al opgedoken op Sicilië en in Toscane. Een aantal dorpen is door de Italiaanse overheid afgesloten van de buitenwereld.

Op het Canarische eiland Tenerife (Spanje) moeten zeker duizend mensen, onder wie 23 Nederlanders, in hun hotel blijven, omdat drie Italianen er op Tenerife achter kwamen dat ze besmet zijn geraakt. Eerder zaten vijf Nederlanders twee weken vast op een cruiseschip in Japan waar het virus was vastgesteld.

Van de besmettingshaarden buiten China wordt nog onderzocht hoe ze tot stand zijn gekomen. In Zuid-Korea, tot nu toe het land met de meeste besmettingen buiten China, bleek een 61-jarige vrouw de bron van de verspreiding van het virus. Hoe zijzelf besmet raakte, is nog niet duidelijk.

In de volgende landen zijn besmette personen opgenomen in het ziekenhuis en in quarantaine geplaatst: Japan, Taiwan, Zuid-Korea, Maleisië, Thailand, de Filippijnen, India, Singapore, Nepal, Sri Lanka, Rusland, Iran, Irak, Vietnam, Cambodja, de Verenigde Staten, Brazilië, Canada, Australië, Israël, Saoedi-Arabië, Koeweit, Libanon, Paskistan, de Verenigde Arabische Emiraten, Egypte, Afghanistan, Oman, Bahrein, Georgië, Hongkong en Macau. In Europa is het virus tot nu toe in Duitsland, Italië, Noorwegen, Frankrijk, Spanje, Griekenland, Roemenië, Kroatië, Noord-Macedonië, Zwitserland, Zweden, Finland, het Verenigd Koninkrijk en België bij patiënten geconstateerd. Op dit kaartje is de actuele stand te zien.

3. Wat zijn de symptomen van Covid-19?

Mensen die het coronavirus oplopen, kunnen de ziekte Covid-19 krijgen. De belangrijkste symptomen van die ziekte zijn in het algemeen longklachten. Daarnaast hebben patiënten vaak hoge koorts. Van de eerste 99 sinds 1 januari onderzochte patiënten in Wuhan had driekwart ontstoken longen, ontdekten onderzoekers op scans. Van die groep waren er op 25 januari 11 overleden en 31 naar huis gestuurd. 57 patiënten lagen nog in het ziekenhuis.

De symptomen bij deze Wuhanezen: koorts (83 procent), hoesten (82 procent), kortademigheid (31 procent), spierpijn (11 procent), verwardheid (9 procent), hoofdpijn (8 procent), keelpijn (5 procent). Van alle bij instanties bekende patiënten heeft ongeveer een kwart ernstige tot zeer ernstige klachten.

4. Hoe verspreidt het virus zich?

Het is bekend dat het virus zich niet alleen van dier naar mens verplaatst, maar ook van mens op mens. Hoe dit precies gebeurt is niet bekend. Aannemelijk is dat het wordt overgedragen via kleine druppeltjes die bij het hoesten of niezen vrijkomen of door lichamelijk contact.

Mannen van middelbare leeftijd lopen de grootste kans om ziek te worden als ze in contact komen met het coronavirus. Vooral als ze al iets onder de leden hadden. Onder de eerste 99 patiënten waren 67 mannen en 32 vrouwen. Hun gemiddelde leeftijd was 55,5 jaar. Ruim de helft had een chronische ziekte zoals diabetes, hart- of longproblemen. De eerste twee doden – mannelijke zestigers – hadden weliswaar geen chronische ziekte, maar waren allebei verstokte rokers. Vrouwen en kinderen lijken minder vatbaar voor het virus.

5. Hoe dodelijk is het coronavirus?

In totaal zijn er meer dan 82.000 mensen besmet geraakt en 2800 personen overleden. Op dit moment wordt de dodelijkheid van het nieuwe virus geschat op 2 procent. Het virus lijkt daarmee niet veel dodelijker dan de jaarlijkse griep in Nederland. Maar de cijfers veranderen haast dagelijks, dus het blijft lastig om te bepalen hoe gevaarlijk het virus precies is.

Dodelijke slachtoffers vallen vooral onder oudere mensen en mensen die al verzwakt waren door andere ziekten. Hoe lang het duurt om te herstellen van het virus hangt af van de ernst van de klachten. Sommige mensen genezen al na een paar dagen en hebben bijna nergens last van, maar mensen met heftige klachten moeten daar vaak weken van herstellen. Ongeveer 17 procent van de patiënten krijgt ernstige klachten, zo is nu de schatting. 

6. Hoe kan je zelf besmetting voorkomen?

Mondkapjes gaan als warme broodjes over de toonbank. De directeur van KLM Health Service, een van de grootste medische adviesbedrijven van Nederland, zei in Het Parool  dat die je niet echt beschermen tegen het oplopen van het virus. Daarnaast kan er bij verkeerd gebruik juist een groter risico op besmetting ontstaan, bijvoorbeeld wanneer het kapje wordt aangeraakt tijdens het dragen of wanneer herhaaldelijk hetzelfde kapje wordt gebruikt. 

Een mondkapje helpt wel om het virus niet verder te verspreiden als je het eenmaal hebt. Daarom raadt ook het Rode Kruis aan vooral niet massaal mondkapjes aan te schaffen, zodat ze beschikbaar blijven voor degenen die het virus dragen óf voor mensen die zieken moeten verzorgen.

Maar wat kun je dan wel doen? Het RIVM adviseert om geregeld je handen te wassen met zeep. Verder kun je niezen en hoesten het beste in je elleboog doen en papieren wegwerpzakdoekjes gebruiken om je neus te snuiten in plaats van stoffen zakdoeken.

Wie vermoedt het nieuwe coronavirus te hebben opgelopen, moet eerst rustig op Thuisarts.nl kijken, de site van Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), en op de site van het RIVM. Daar kun je zien of de vermoedens enigszins gegrond zouden kunnen zijn. Ga vooral niet direct naar de dokter, zegt de woordvoerder van het NHG. Mocht je het virus dragen, dan zou je de hele wachtkamer kunnen besmetten en juist daar zitten ook nog eens vaker kwetsbare mensen, voor wie het virus gevaarlijker is. Daarnaast zou door alle onnodige bezoeken de zorg ook ‘verstopt’ kunnen raken, aldus het NHG.

7. Waar ligt de oorsprong van het coronavirus?

Het schubdier is mogelijk een bron van het virus, zeggen Chinese onderzoekers. Het zoogdier wordt illegaal verhandeld voor zijn schubben en voor zijn vlees. Eerder stelden onderzoekers vast dat het virus afkomstig is van vleermuizen, nadat vrijwel een identiek virus op een vleermuis werd gevonden.

De uitbraak van de epidemie begon in de Chinese stad Wuhan in de provincie Hubei. Daar werden tientallen mensen ziek die allemaal aanwezig waren geweest op een lokale vismarkt, waarvandaan het virus zich verder verspreidde. Op de markt werden wilde dieren geslacht en nam men het niet zo nauw met de hygiëne.

In Wuhan wonen meer dan tien miljoen mensen en de stad is een belangrijk verkeersknooppunt in China. De overheid heeft de stad dan ook volledig afgesloten om verdere verspreiding in het land te voorkomen. Ook is er meer dan 8 miljard euro beschikbaar gesteld om het virus in te dammen. Dat geld is onder andere gebruikt om een compleet ziekenhuis uit de grond te stampen om besmette personen te behandelen.

8. Hebben we vergelijkbare virusuitbraken meegemaakt?

Het nieuwe coronavirus lijkt op het sarsvirus uit 2002. Dat virus – ook een coronavirus – was in ongeveer 5 tot 15 procent van de gevallen dodelijk. Ter vergelijking: de jaarlijkse griep (influenza) is in Nederland in 1 tot 2 procent van de gevallen dodelijk. In totaal raakten meer dan 7.000 mensen geïnfecteerd met sars en stierven er 774 mensen aan het virus.

Sars dook als mysterieuze longziekte eind 2002 op in de Chinese provincie Guangdong. De Chinese overheid bracht echter pas half februari de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op de hoogte. Mede hierdoor nam een arts uit het besmette gebied het virus mee naar Hongkong, waarna het zich wereldwijd verspreidde. China heeft bij de uitbraak van het nieuwe coronavirus sneller gehandeld dan bij het sarsvirus, maar toch geeft de Chinese regering inmiddels toe nog steeds niet adequaat genoeg gehandeld te hebben.

9. Waarom heet de ziekte Covid-19?

Op 11 februari maakte het WHO bekend dat de ziekte die het nieuwe coronavirus veroorzaakt Covid-19 wordt genoemd. Een ziekte een naam geven is een gevoelig proces: de naam mag geen negatieve associaties oproepen met namen van mensen, plaatsen, dieren en voedingsmiddelen, omdat mensen die uit angst dan misschien gaan vermijden.

Bij de nieuwe naam Covid-19 staat ‘co’ in de nieuwe naam staat voor corona, de ‘vi’ voor virus en de ‘d’ voor disease, het Engelse woord voor ziekte. Het getal 19 verwijst naar het jaar (2019) waarin de ziekte voor het eerst opdook.

Het virus is familie van al langer bekende coronavirussen als sars en mers. Als je het onder een elektronenmicroscoop bekijkt, heeft hij uitsteeksels met een bolletje erop. Dat ziet er een beetje uit als een kroon. De Latijnse naam voor kroon is corona – vandaar de familienaam. Met het gelijknamige Mexicaanse biertje heeft het in elk geval niets te maken – alle complottheorieën ten spijt. Het nieuwe virus staat inmiddels ook bekend als ‘Wuhan coronavirus’ – sommige media gebruiken het populaire Wu Flu (Wuhan griep).

10. Komt er een vaccin?

Inmiddels is China al begonnen met het testen van een nieuw vaccin op mensen. Het middel Remdesivir lijkt effectief en wordt wegens een gebrek aan alternatieven nu al getest op mensen. In de VS is Remdesivir ook al getest op een patiënt met het virus en zijn ziekteverschijnselen werden minder, volgens de artsen. Ook zal binnen afzienbare tijd het hiv-medicijn Kaletra getest worden op mensen die besmet zijn met het nieuwe coronavirus. 

Volgens de Nederlandse viroloog Marion Koopmans, die ook lid is van het expertcomité dat het WHO over bestrijding van het virus adviseert, is er ‘over een maand of vier’ een vaccin. Volgens Koopmans duurt het normaal gesproken wel tien jaar voor een nieuw vaccin ontwikkeld is. “Onderzoekers proberen vaccins voor bijvoorbeeld mers, een gerelateerd virus, om te bouwen.” 

De WHO zelf maakte op 11 februari bekend dat een nieuw vaccin nog wel 18 maanden op zich kan laten wachten. 

11. Fabels en feiten

Zoals bij iedere uitbraak van een infectieziekte doen er binnen de kortste keren de wildste verhalen de ronde. Dat is bij het nieuwe coronavirus niet anders. Zo ging er een tijdje een gerucht dat het virus zich zou verspreiden via pakketjes die vanuit China worden verstuurd. Tot nu toe is er geen reden om aan te nemen dat coronavirussen zich zo kunnen verspreiden. Andere coronavirussen verspreiden zich ook niet op deze manier en tot nu toe heeft nog niets uitgewezen dat dit nieuwe coronavirus zich wel via karton of verpakkingsmateriaal kan verspreiden. 

In Italië zijn sommige mensen die in de getroffen gebieden wonen flink aan het hamsteren. Op sociale media vragen mensen zich ook in Nederland af of het nodig is om massaal inkopen te doen in verband met de mogelijke komst van het coronavirus. Het RIVM geeft tot nog toe nog geen enkel advies in die richting. Sterker nog, het instituut benadrukt dat paniek vooral niet nodig is.

“We zijn goed voorbereid op een eventuele introductie van het virus in Nederland,” zegt woordvoerder Ron Beekman. “Die structuur staat.” Het RIVM hield er al langere tijd rekening mee dat het virus ook in Europa zou opduiken. “De uitbraak is dus geen reden tot paniek.” 

(Bron afbeelding: dvhn.nl)

De eerste weken van een nieuw schooljaar staan in het teken van kennismaken met nieuwe collega’s en nieuwe (mentor)leerlingen. Afgelopen week zijn mijn mentorleerlingen te weten gekomen dat ik kleurenblind ben. Maar wat is dat nu eigenlijk?

Iemand die kleurenblind is, ziet meestal nog wel kleuren maar niet alle kleuren even goed. Ik kleurde als kleuter mijn bomen steeds verkeerd in: groene stammen en bruine bladeren. Ik verwissel af en toe groen met bruin en blauw met paars. Kleurenblindheid (ook wel daltonisme genoemd) is dus eigenlijk een verkeerde benaming, vaak wordt de term kleurenzienstoornis gebruikt. Kleurenblindheid komt vaak voor: acht procent van alle mannen in Nederland hebben een vorm van kleurenblindheid, bij vrouwen is dat veel minder: 0,5%. Kleurenblindheid is geslachtsgebonden erfelijk, dit betekent dat kinderen het van hun opa kunnen erven via hun moeder. Kleurenblindheid kan niet genezen.

Oorzaak kleurenblindheid

Bij kleurenblindheid is er meestal een probleem met de kegeltjes in het netvlies. Kegeltjes zijn lichtgevoelige cellen, waarvan we er ongeveer 6 miljoen hebben. Naast kegeltjes bevat het netvlies ook zo’n 120 miljoen staafjes. Met de staafjes zien we verschillen in licht en donker. Als het donker is, werken alleen onze staafjes. Met de kegeltjes zien we kleuren en kunnen we details zien van dingen recht voor ons. Er zijn drie soorten kegeltjes die elk gevoelig zijn voor een bepaalde kleur: rood, groen of blauw. De kegeltjes werken met elkaar samen, waardoor bijna iedereen alle kleuren kan zien. Werkt een bepaald soort kegeltje niet goed, dan gaat het mis in de samenwerking en ontstaat er een kleurenzienstoornis.

Leven met kleurenblindheid

Kleurenblind zijn is lastig, ongeacht de vorm die je hebt. Niet alleen om de juiste kledingcombinaties aan te trekken, maar ook op andere vlakken. Soms kan het zelfs gevaarlijke situaties opleveren, zo zijn bepaalde verkeersborden moeilijk om te lezen voor sommige kleurenblinden. En licht een waarschuwingslampje nou rood op of groen? Vaak zijn er wel oplossingen te vinden die het leven met kleurenblindheid makkelijker maken. Kleding kan gelabeld worden om te voorkomen dat je een vloekende combinatie aantrekt. En er zijn apps beschikbaar die kleuren benoemen. 

Kleurenblindheid testen

Er zijn veel verschillende testen voor kleurenblindheid. Tal van beroepen zoals elektricien, scherpschutter, treindienstleider- of bestuurder, piloot of politieagent eisen dat je voor deze test slaagt voordat je dat beroep mag uitoefenen. In sommige landen is slagen zelfs verplicht om een rijbewijs te verkrijgen. Een test die veel wordt gebruikt is de Ishihara-test. Deze test bestaat uit een set kaarten met gekleurde stippen, waarop in een afwijkende kleur cijfers staan (zie afbeelding). Niet-kleurenblinden kunnen deze cijfers zien. Een kleurenblinde ziet dit bij bepaalde kaarten niet, afhankelijk van het soort kleurenblindheid dat die persoon heeft. Er zijn verschillende kleurenblindheidstests op internet te vinden. Ook opticienketen Hans Anders heeft een oogtest waarmee kleurenblindheid wordt gecheckt. Maar wil je zeker weten of je kleurenblind bent, ga dan naar de oogarts.

(Bron afbeelding: Wikipedia.nl)

De winter is weer aangebroken in Nederland, het wordt langzaamaan steeds kouder. Een veelvoorkomende ‘kwaal’ wanneer het kouder wordt, is een loopneus. Maar waarom krijg je een loopneus als het buiten koud is?  Lees verder “Waarom krijg je een loopneus als het buiten koud is?” →

Ik heb gisteravond voor het eerst in lange tijd weer op de judomat gestaan. Het was weer lekker om even al m’n energie eruit te kunnen gooien, maar dat voel ik nu wel, overal. Maar hoe ontstaat spierpijn eigenlijk? Lees verder “Hoe ontstaat spierpijn?” →